Meble z płyty meblowej, takie jak popularne płyty wiórowe czy płyty pilśniowe średniej gęstości (MDF), stanowią trzon wielu współczesnych wnętrz. Ich dostępność cenowa i wszechstronność sprawiają, że są chętnie wybierane do produkcji szaf, komód, biurek czy kuchni. Niestety, za ich zaletami kryje się potencjalny problem, jakim są lotne związki organiczne (LZO), które mogą negatywnie wpływać na zdrowie i samopoczucie domowników.
Co to są lotne związki organiczne (LZO) i skąd się biorą w meblach?
Lotne związki organiczne to szeroka grupa substancji chemicznych, które łatwo odparowują w temperaturze pokojowej. W kontekście mebli z płyty, głównym źródłem LZO są kleje i żywice używane do produkcji płyt. Proces produkcji polega na sprasowaniu wiórów lub włókien drzewnych z dodatkiem tych substancji. Nawet po zakończeniu procesu produkcji i montażu mebli, LZO mogą być stopniowo uwalniane do powietrza w pomieszczeniu. Najczęściej spotykane w meblach z płyty są:
- Formaldehyd: Jest to jeden z najbardziej powszechnych i jednocześnie najbardziej problematycznych LZO. Klasyfikowany jako substancja rakotwórcza.
- Benzen: Kolejny związek o potencjalnie szkodliwym działaniu.
- Toluen: Stosowany jako rozpuszczalnik w niektórych klejach.
Te substancje, emitowane z mebli, mogą kumulować się w zamkniętych przestrzeniach, tworząc zanieczyszczenie powietrza wewnątrz pomieszczeń.
Potencjalne zagrożenia dla zdrowia związane z ekspozycją na LZO
Długotrwałe przebywanie w pomieszczeniach o podwyższonym stężeniu LZO może prowadzić do szeregu dolegliwości zdrowotnych. Objawy mogą być zróżnicowane i często niespecyficzne, co utrudnia szybkie zdiagnozowanie problemu. Do najczęstszych należą:
- Podrażnienia dróg oddechowych: Kaszel, drapanie w gardle, katar.
- Problemy z oczami: Łzawienie, pieczenie, zaczerwienienie spojówek.
- Bóle głowy i zawroty głowy: Często pojawiają się w nowo urządzonych lub słabo wentylowanych pomieszczeniach.
- Reakcje alergiczne: Nasilenie objawów u osób cierpiących na astmę lub alergie.
- Zmęczenie i problemy z koncentracją: Obniżenie ogólnego samopoczucia i wydajności.
W przypadku formaldehydu, długotrwała ekspozycja wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworów, zwłaszcza nowotworów nosogardzieli i płuc. Szczególnie narażone są dzieci, osoby starsze oraz osoby z istniejącymi schorzeniami układu oddechowego.
Jak rozpoznać problem i jakie są normy emisji?
Rozpoznanie problemu LZO w meblach z płyty może być trudne, ponieważ objawy pojawiają się stopniowo i mogą być mylone z innymi schorzeniami. Kluczowe jest zwrócenie uwagi na nowe meble, które po zakupie i montażu zaczynają emitować charakterystyczny, chemiczny zapach. Ten zapach jest często pierwszym sygnałem ostrzegawczym.
W Unii Europejskiej, a co za tym idzie również w Polsce, obowiązują normy emisji formaldehydu dla materiałów drewnopochodnych. Klasyfikacja odbywa się na podstawie klas emisji formaldehydu:
- Klasa E1: Jest to obecnie standardowa klasa, która oznacza niski poziom emisji formaldehydu, spełniający europejskie normy bezpieczeństwa. Meble oznaczone jako E1 są uważane za bezpieczne dla zdrowia.
- Klasa E0: Oznacza jeszcze niższy poziom emisji, często określany jako „naturalny” lub „niskowypienny”.
Producenci mebli powinni dostarczać informacje o klasie emisji formaldehydu swoich produktów. Warto zwracać uwagę na te oznaczenia podczas zakupów.
Jak zminimalizować ekspozycję na LZO z mebli z płyty?
Na szczęście istnieją skuteczne sposoby, aby zminimalizować ryzyko związane z LZO w meblach z płyty:
- Wybieraj meble z certyfikatami: Szukaj mebli wykonanych z materiałów klasy E1 lub E0. Renomowani producenci często posiadają certyfikaty potwierdzające niską emisję LZO.
- Regularne wietrzenie pomieszczeń: Jest to najprostsza i najskuteczniejsza metoda usuwania LZO z powietrza. Częste i intensywne wietrzenie, zwłaszcza po zakupie nowych mebli, pozwala na rozproszenie szkodliwych substancji.
- Wygrzewanie mebli: Nowe meble z płyty mogą przez pierwsze tygodnie intensywniej emitować LZO. Warto pozostawić je w pomieszczeniu, które jest regularnie i dobrze wietrzone, zanim zaczniemy w nim intensywnie przebywać.
- Stosowanie materiałów wykończeniowych: Farby, lakiery i okleiny meblowe również mogą być źródłem LZO. Wybieraj produkty na bazie wody lub z certyfikatami ekologicznymi.
- Ograniczanie liczby mebli z płyty: W miarę możliwości, w miejscach, gdzie przebywamy najdłużej (np. sypialnia), warto rozważyć meble wykonane z naturalnego drewna, które nie emituje szkodliwych związków.
- Oczyszczacze powietrza: Nowoczesne oczyszczacze powietrza z filtrami węglowymi mogą pomóc w redukcji stężenia LZO w powietrzu.
Alternatywy dla mebli z płyty: Ekologiczne rozwiązania
Dla osób szczególnie wrażliwych na jakość powietrza lub poszukujących bardziej ekologicznych rozwiązań, istnieje wiele alternatyw dla tradycyjnych mebli z płyty:
- Meble z litego drewna: Najbardziej ekologiczna i zdrowa opcja. Drewno naturalne, odpowiednio zabezpieczone bezpiecznymi dla zdrowia impregnatami, nie emituje szkodliwych substancji.
- Meble z drewna klejonego warstwowo: Podobnie jak lite drewno, są dobrym wyborem.
- Meble z materiałów kompozytowych o niskiej emisji: Niektórzy producenci oferują płyty meblowe wykonane z materiałów pochodzących z recyklingu lub z dodatkiem naturalnych spoiw, które charakteryzują się bardzo niską lub zerową emisją LZO.
- Meble z bambusa: Bambus jest materiałem szybko odnawialnym, a meble z niego wykonane są trwałe i estetyczne.
Świadomy wybór materiałów i dbanie o odpowiednią wentylację to klucz do stworzenia zdrowego i przyjemnego środowiska do życia, wolnego od niepożądanych lotnych związków organicznych.
